(Báo cáo chính trị tại Đại hội X của Đảng Cộng sản Việt Nam)

 

 

 

Phản biện xã hội trên báo chí được hiểu là báo chí làm chức năng giám sát các hoạt động xã hội, đăng tải những bài viết đề cập đến ý kiến cùa các tầng lớp nhân dân về tất cả các vấn đề trong xã hội. Là diễn đàn của nhân dân, hoạt động phản biện xã hội trên báo chí có phạm vi rất rộng: bao gồm hệ thống các quyết định về pháp luật, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đến những sự kiện diễn ra trong đời sống hàng ngày, quan điểm của các cá nhân và tổ chức về các lĩnh vực. Phản biện xã hội trên báo chí phải đứng trên lập trường khách quan, công bằng nhằm tạo dựng cái nhìn đa chiều, phong phú và sâu sắc, để đi đến tận cùng bản chất của vấn đề.

 

Hệ thống báo chí truyền thông ở Việt Nam hiện nay phát triển mạnh mẽ, hiện nay có 812 cơ quan báo chí in với 1.084 ấn phẩm; 67 đài phát thanh, truyền hình (2 đài quốc gia, 1 đài truyền hình kỹ thuật số, 64 đài cấp tỉnh); trong lĩnh vực thông tin điện tử, có 74 báo, tạp chí điện tử, 336 mạng xã hội, hơn 1.000 trang thông tin điện tử tổng hợp.

 

Không chỉ phát triển về số lượng, điều kiện vật chất và chất lượng báo chí cũng được nâng lên từng bước, hiện cả nước có gần 17.000 nhà báo, đây là tiền đề quan trọng cho việc đẩy mạnh phản biện xã hội, hướng tới xây dựng mạng lưới thông tin khách quan, dân chủ và rộng rãi trong toàn xã hội. Để làm được điều đó, không chỉ có các tờ báo lớn của trung ương mà hệ thống báo chí địa phương cũng phải hoạt động mạnh mẽ.

 

Báo chí địa phương tuy sức lan tỏa không rộng bằng báo chí trung ương, song sức ảnh hưởng thì lại sâu sắc đối với chính nhân dân. Bởi tâm lí của độc giả, thường quan tâm, chú ý đến những tin tức tại địa phương mình, có ảnh hưởng gián tiếp hoặc trực tiếp đến đời sống hàng ngày của mình. Phản biện xã hội trên báo chí địa phương cần tập hợp được những ý kiến xác đáng khách quan, đứng trên quyền lợi của nhân dân và vì nhân dân chứ không phải bất kì tư lợi cá nhân nào. Nếu như nhà báo đi ngược lại với quan điểm đó, sẽ dẫn đến hậu quả không lường, bởi chúng ta đều biết đến cái gọi là “sức mạnh truyền thông trong xã hội hiện đại”. Sở dĩ báo chí là một kênh quan trọng trong hoạt động phản biện xã hội, bởi vì tính công khai của nó, sức lan tỏa rộng đến khắp các tầng lớp nhân dân, nội dung phản biện cùng kết quả giám sát sẽ được người dân theo dõi. Nếu báo chí địa phương thực hiện phản biện xã hội đi đúng hướng đúng trọng tâm sẽ dẫn đến kết quả tốt đẹp: chất lượng chính sách được nâng cao, nhân dân tích cực tham gia vào công việc chung, nâng cao uy tín Đảng và Nhà nước trong xã hội, làm cho các chính sách và quyết định phù hợp, sâu sát với đời sống nhân dân.

 

Chúng ta buộc phải thừa nhận thực tế rằng chất lượng thông tin phản biện xã hội trên báo chí địa phương còn chưa cao. Trong các chuyên mục của báo in hoặc chương trình của phát thanh, truyền hình chủ yếu là các bài phản ánh, phần lớn vẫn còn thông tin một chiều, đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng còn hạn chế. Các cơ quan báo chí địa phương vẫn theo phong cách làm báo truyền thống, thiếu tính sáng tạo, ngôn ngữ khô cứng, dài dòng, ít thuyết phục người đọc. Chưa có chính sách tập hợp, thu hút và đãi ngộ đội ngũ cộng tác viên trí tuệ là chuyên gia đầu ngành các lĩnh vực, các nhà nghiên cứu, các nhà khoa học. Để nâng cao tính phản biện xã hội của báo chí địa phương muốn có sức lay động dư luận xã hội, được đông đảo độc giả đồng tình, trước hết cần:

 

- Ý thức được vấn đề nâng cao chức năng phản biện xã hội của báo chí địa phương. Nếu giám sát xã hội được thực hiện tốt, có hiệu quả thực sự thì khả năng nâng cao chất lượng hoạt động báo chí. Báo chí thực hiện chức năng giám sát xã hội thông qua các kênh thông tin và bằng chuyên môn nghiệp vụ.

 

- Đề cao ý thức trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ công dân. Đứng trên quan điểm của ‘cái đầu lạnh và trái tim nóng”, phải biết lựa chọn, đề cập đúng những vấn đề do thực tiễn, bám sát vào thực tế những gì đang diễn ra tại địa phương. Vận dụng tất cả trí tuệ, nghiệp vụ của mình để nêu bật vấn đề đi đúng hướng, không để đi chệch choạch, gây ra những hậu quả khôn lường trong truyền thông.

 

- Tạo hành lang thuận lợi cho báo chí hoạt động phản biện xã hội bằng việc tăng cường hiệu lực thi hành của pháp luật. Các cấp lãnh đạo cần thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, xử lý nghiêm những hiện tượng vi phạm Luật Báo chí, cản trở nhà báo hoạt động nghề nghiệp đúng pháp luật.

 

- Vấn đề đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ báo chí cũng phải được hết sức chú trọng, đầu tư đúng mực, để từ đó các nhà báo có tay nghề vũng chắc, xử lý thông tin nhanh nhạy, hiệu quả, thực thi đăng tải các ý kiến xác đáng.

 

Báo chí địa phương có sức lay động mạnh mẽ với nhân dân, tác động lớn đến dư luận xã hội. Làm tốt công tác phản biện xã hội trên báo chí địa phương là thể hiện tính công bằng, khách quan, thể hiện rõ tự do dân chủ trong báo chí, đồng thời nâng tầm tri thức để nhìn nhận, đánh giá sự việc thấu đáo, định hướng dư luận đúng đắn, phù hợp vì lợi ích chung của toàn xã hội./.