Kon Tum nói chung, huyện Đăk Tô nói riêng là khu vực cánh bắc của Tây Nguyên nằm ở ngã ba biên giới Việt Nam - Lào - Campuchia, nối liền tuyến hành lang Bắc - Nam và tuyến hành lang Đông-Tây. Trong những năm kháng chiến chống đế quốc Mỹ, Kon Tum là đầu mối, nơi đón nhận nhân lực, vật lực, vũ khí đạn dược từ hậu phương lớn miền Bắc chi viện cho tiền tuyến miền Nam. Kon Tum là vùng căn cứ cách mạng quan trọng của Tây Nguyên và miền Trung Nam bộ lúc bấy giờ. Thấy vị trí quan trọng đó, đế quốc Mỹ và Nguỵ quyền Sài Gòn đã tập trung mọi lực lượng để chốt giữ và xây dựng vùng Bắc Kon Tum trở thành một khu vực phòng thủ kiên cố mà trung tâm ngự là Đăk Tô-Tân Cảnh. Ở đây địch thường xuyên bố trí lực lượng tương đương một sư đoàn chủ lực, chúng xây dựng thành tuyến phòng ngự cơ bản nhằm ngăn chặn và chia cắt chiến trường Tây Nguyên với hậu phương miền Bắc và khu V.

 

Tiến đánh căn cứ 42 trong chiến dịch Xuân Hè 1972 (ảnh tư liệu).

 

Thực hiện chủ trương chỉ đạo của Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương, Bộ Tư lệnh mặt trận Tây Nguyên, khu uỷ V và Tỉnh uỷ Kon Tum đã quyết định mở chiến dịch Xuân Hè 1972 nhằm tiêu diệt địch, giải phóng vùng Đăk Tô-Tân Cảnh, có điều kiện thì giải phóng thị xã Kon Tum, phát triển xuống Pleiku, mở rộng vùng căn cứ tây Gia Lai và Đăk Lăk, hình thành căn cứ địa hoàn chỉnh nối liền với căn cứ miền Đông Nam Bộ.

 

Tỉnh uỷ Kon Tum đã động viên sự nỗ lực cao nhất của toàn Đảng bộ, quân và dân trong tỉnh dồn sức phục vụ cho chiến dịch, nguồn nhân lực huy động đến mức tối đa với 446.758 ngày công phục vụ, nhằm mục tiêu Đăk Tô-Tân Cảnh. Tỉnh uỷ huy động đến 600 cán bộ và 700 du kích tham gia chiến dịch. Nhiều cán bộ từ tỉnh được tăng cường thêm cho Đăk Tô; các lực lượng vũ trang gấp rút được kiện toàn bổ sung quân số; tiểu đoàn bộ binh 304 và tiểu đoàn đặc công 406 của Tỉnh đội được phân công trụ bám tại Đăk Tô, phối hợp cùng bộ đội chủ lực tấn công địch… Hơn 2 vạn đồng bào các dân tộc ở các ấp chiến lược, các khu dồn dân của địch ở Đăk Tô-Tân Cảnh và Diên Bình dưới sự chỉ đạo của các đội công tác của tỉnh và huyện đã nhất tề nổi dậy đập tan hệ thống phòng vệ dân sự, phá ấp chiến lược, giải tán nguỵ quyền trở về với buôn làng quê hương.

 

 

Toàn Đảng bộ, toàn quân, nhân dân Đăk Tô và tỉnh Kon Tum đã khẩn trương tập trung cho trận tuyến với một quyết tâm cao độ “tất cả cho tiền tuyến, tất cả cho toàn thắng” và một khí thế vô cùng sôi động “Trường Sơn chuyển mình, Pô Kô dậy sóng, quét sạch quân thù, giải phóng quê hương”. Với sự chi viện đắc lực của pháo binh, xe tăng và pháo phòng không. Đúng 5 giờ 10 phút ngày 24/4/1972, lực lượng Sư đoàn 2, Trung đoàn 66, Tiểu đoàn 37, Tiểu đoàn 304 dũng mãnh tấn công vào căn cứ Đăk Tô-Tân Cảnh. Sau 5 giờ chiến đấu ác liệt, đúng 11 giờ ngày 24/4/1972 ta đã làm chủ hoàn toàn căn cứ Tân Cảnh. Toàn bộ quân địch bị tiêu diệt và bị ta bắt sống làm tù binh. Lá cờ giải phóng của Tỉnh uỷ Kon Tum tung bay trên đỉnh trung tâm căn cứ 42- trung tâm chỉ huy của địch, tin chiến thắng được loan đi.

 

Chiến thắng Đăk Tô-Tân Cảnh mang một ý nghĩa lớn cả về chính trị, quân sự, ngoại giao: làm thay đổi cục diện chiến trường ở Tây Nguyên, làm rung động cả hệ thống phòng ngự của địch ở miền Nam, làm suy giảm ý chí chiến đấu của chúng, góp phần đánh bại âm mưu “tràn ngập lãnh thổ” “Việt Nam hoá chiến tranh, trực tiếp góp phần đánh bại âm mưu phá hoại Hiệp định Pa-ri về chấm dứt chiến tranh”, lập lại hoà bình ở miền Nam Việt Nam, góp phần tạo bàn đạp cho đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

 

40 năm đã trôi qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, nhân dân các dân tộc huyện Đăk Tô đã nỗ lực phấn đấu, ra sức thi đua xây dựng quê hương Đăk Tô từng bước phát triển vững mạnh. Dân số tính đến năm 2010 là 38.642 người, cư ngụ trong 09 xã, thị trấn.

 

Kinh tế có những bước phát triển vượt bậc, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm (giai đoạn 2006-2010) là 13,1%,  năm 2011 đạt 16,02%. Từ một địa bàn thiếu đói kinh niên, mù chữ, đồng bào sống du canh, du cư, cơ sở vật chất hầu như không có gì, thì đến nay, sau 40 năm chiến thắng toàn huyện số hộ nghèo chỉ còn 18,3%; tổ chức định cư vững chắc cho 100% hộ ĐBDTTS; 100% xã có đường ô tô đến được cả hai mùa; điện lưới quốc gia đã đến được 9/9 xã, thị trấn; trên 80% hộ gia đình có nhà xây lợp tôn, ngói. Hệ thống sóng truyền thanh- truyền hình đã phủ sóng cho 100% khu dân cư; mạng lưới bưu chính viễn thông phát triển mạnh cả số lượng và chất lượng, đáp ứng nhu cầu thông tin liên lạc của nhân dân; 100% các xã đều có hệ thống trường từ Mầm non đến THCS; 100% số xã có trạm Y tế; ANCT- TTATXH được giữ vững. Đăk Tô đang phấn đấu xây dựng thị trấn Đăk Tô đạt đô thị loại IV vào cuối nhiệm kỳ 2010-2015./.

 

Bài, ảnh: Toàn Thắng