Thứ 5, Ngày 28/03/2024 -

Chủ động phòng, chống hạn cho cây trồng
Ngày đăng: 12/04/2021  10:08
Mặc định Cỡ chữ
Cũng như các tỉnh trong khu vực Tây Nguyên, Kon Tum đang bước vào cao điểm của mùa khô. Để ứng phó với những diễn biến phức tạp của thời tiết, ngành nông nghiệp của tỉnh đã chủ động triển khai nhiều biện pháp trước mắt và lâu dài để hạn chế thấp nhất thiệt hại do hạn hán gây ra.

Phương pháp tưới tiết kiệm

được nông dân huyện Đăk Hà áp dụng phổ biến để tưới cà phê

 

Nhằm đảm bảo nguồn nước phục vụ yêu cầu sản xuất, ngay từ cuối mùa mưa năm 2020, Ban Quản lý khai thác các công trình thủy lợi tỉnh đã kiểm tra, rà soát tất cả các hồ chứa nước; triển khai các giải pháp gia tăng khả năng tích trữ nước trong phạm vi cho phép. Đồng thời, xây dựng kế hoạch cấp nước tưới cho từng khu vực; thực hiện điều tiết nước hợp lý, hạn chế tối đa tình trạng thiếu nước vào các tháng cuối vụ; bảo dưỡng, sửa chữa máy móc, thiết bị vận hành, các máy bơm dự phòng để chủ động điều tiết phục vụ tưới và bơm nước khi có hạn xảy ra.

 

Nhờ chủ động triển khai các biện pháp phòng, chống hạn hán nên đến thời điểm này, các công trình thủy lợi do Ban Quản lý khai thác các công trình thủy lợi tỉnh vận hành vẫn đảm bảo cung cấp đủ nước phục vụ sản xuất vụ Đông - Xuân. Các huyện, thành phố cũng có phương án riêng ứng phó với khô hạn phù hợp với tình hình của địa phương.

 

Ông Văn Tất Cường - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Ngay từ đầu vụ Đông Xuân 2020 - 2021, đơn vị đã tham mưu  UBND tỉnh ban hành kế hoạch sử dụng nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và phòng, chống hạn trên địa bàn tỉnh. Trong đó, đề ra giải pháp phòng, chống hạn đối với các công trình thủy lợi, công trình cấp nước sinh hoạt do cấp tỉnh và cấp huyện quản lý; chú trọng đến các khu vực có khả năng xảy ra hạn hán, thiếu nước.

 

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo Chi cục Thủy lợi thường xuyên theo dõi diễn biến thời tiết, tình hình nguồn nước, mực nước các hồ chứa thủy lợi để có giải pháp ứng phó kịp thời. Đồng thời, phối hợp, đôn đốc các huyện, thành phố, đơn vị quản lý khai thác công trình thực hiện nghiêm kế hoạch sử dụng nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và phòng, chống hạn cụ thể, chi tiết theo từng địa phương; tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện các biện pháp tích trữ nước, sử dụng nước hiệu quả, tiết kiệm.

 

Theo đánh giá của ngành Nông nghiệp, mực nước các hồ chứa trên địa bàn tỉnh đạt 65% dung tích trữ trở lên, đảm bảo cung cấp nước phục vụ sản xuất cho giai đoạn còn lại của vụ Đông - Xuân. Tuy nhiên, thời tiết đang bước giai đoạn cao điểm của mùa khô, nắng nóng kéo dài nên một số khu vực thuộc thành phố Kon Tum và các huyện Sa Thầy, Đăk Hà, Kon Rẫy… có thể sẽ xảy ra khô hạn cục bộ. Do đó, hiện nay, ngành nông nghiệp cùng các đơn vị đang tích cực rà soát, đánh giá cụ thể tình hình thực tế để đề ra phương án xử lý phù hợp, hiệu quả.

 

Kênh mương dẫn nước vào khu vực sản xuất của huyện Đăk Hà

 

Trong cơ cấu kinh tế của tỉnh Kon Tum, ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng trên 25%. Hiện toàn tỉnh có trên 177.200ha cây trồng các lại, trong đó, lúa vụ Đông Xuân trên 7.000ha; cây lâu năm trên 105.800ha...

 

Toàn tỉnh có 543 công trình thủy lợi (80 hồ chứa, 456 đập dâng và 7 trạm bơm). Tuy nhiên, nhiều công trình xuống cấp, hư hỏng, lòng hồ bị bồi lắng nghiêm trọng không còn khả năng tích nước, không có đường quản lý vận hành và ứng cứu...

 

Vì vậy, tỷ lệ cây trồng được tưới nước từ các công trình thủy lợi mới chỉ đạt gần 39% (Lúa vụ Đông Xuân gần 6.000ha, lúa mùa trên 6.700ha, hoa màu trên 2.200ha và cây công nghiệp dài ngày gần 6.500ha). Diện tích còn lại sử dụng nguồn nước từ giếng khoan, bơm từ sông suối hoặc phụ thuộc vào nguồn nước mưa.

 

Tình hình thời tiết những năm gần đây trên địa bàn tỉnh Kon Tum diễn ra hết sức phức tạp, gây nhiều bất lợi cho sản xuất nông nghiệp, làm ảnh hưởng lớn đến đời sống Nhân dân.

 

Theo số liệu thống kê trong 16 năm (từ năm 2005 - 2020), trên địa bàn tỉnh có khoảng 18.284 ha diện tích gieo trồng bị hạn làm thiệt hại hơn 357 tỷ đồng - diện tích bị hạn chủ yếu xảy ra vùng ngoài công trình thủy lợi không chủ động về nguồn nước.

 

Trung bình mỗi năm có khoảng 2.032 ha diện tích cây trồng bị hạn, thiệt hại hơn 51 tỷ đồng. Trong vòng 10 năm trở lại đây (2010-2020) diện tích bị ảnh hưởng bởi hạn hán trên địa bàn tỉnh Kon Tum có xu thế gia tăng, đặc biệt vụ Đông Xuân 2015-2016, mùa khô nắng nóng kéo dài gây hạn hán đặc biệt nghiêm trọng với 4.194 ha cây trồng bị hạn, trong đó có gần 2.600ha cây công nghiệp (cà phê, cao su, hồ tiêu).

 

Gần nhất là vụ Đông Xuân năm 2019-2020, do lượng mưa thiếu hụt và thời tiết nắng nóng gay gắt kéo dài nên đã xảy ra hạn hán tại nhiều địa phương với khoảng 1.030,6 ha cây trồng bị hạn và khoảng 2.515 hộ bị thiếu nước sinh hoạt. Các địa phương bị thiệt hại nặng nhất là thành phố Kon Tum, huyện Đăk Tô, huyện Sa Thầy...

 

Ngoài thiếu nước sản xuất nông nghiệp, mùa khô hàng năm ở một số địa phương của tỉnh Kon Tum còn thiếu nước sạch sinh hoạt. Mùa khô năm 2014-2015 có tới 2.392 hộ thiếu nước sinh hoạt, mùa khô năm 2019 - 2020 là 2.569 hộ.

 

Được đánh giá là tỉnh có tiềm năng trong sản xuất nông nghiệp nhưng Kon Tum đang phải đối mặt với tình trạng hạn hán, thiếu nước.

 

Nguyên nhân chủ yếu là do khí hậu thời tiết bất thường, cực đoan; sự hoạt động mạnh của hiện tượng El-Nino, cùng với đặc thù địa hình địa mạo của vùng đã tạo nên sự cực đoan về thời tiết so với các vùng khác ở cùng một mức độ biến động.

 

Ngoài ra, diện tích các loại cây trồng sử dụng nhiều nước tăng lên mạnh; dân số ngày càng tăng, các ngành khác như chăn nuôi, công nghiệp có quy mô và mức độ sử dụng nước tăng; tình trạng xuống cấp các hệ thống đầu mối công trình và kênh mương…

 

Để khắc phục tình hình hạn hán thường xuyên xảy ra, giảm thiệt hại trong sản xuất nông nghiệp, cuối năm 2020, tỉnh Kon Tum đã phối hợp với Viện Quy hoạch Thủy lợi (Bộ NN&PTNT) xây dựng Đề án Quản lý hạn hán trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2030.

 

Trong đó, chú trọng 5 nhóm giải pháp trọng tâm phù hợp với nguồn lực, định hướng phát triển của địa phương: Xây dựng bộ công cụ quản lý hạn hán; Thúc đẩy đầu tư cơ sở hạ tầng thủy lợi, cấp nước; Thúc đẩy sử dụng nước hiệu quả; Tăng cường năng lực và thể chế chính sách; Tăng cường hoạt động thông tin truyền thông.

 

Ở tỉnh Kon Tum cơ bản đang áp dụng thành công chu trình quản lý thảm họa thiên tai bao gồm 2 giai đoạn chính: quản lý rủi ro và quản lý sự cố.

 

Các hoạt động trong giai đoạn quản lý rủi ro đều mang tính phòng chống và giảm nhẹ gồm lập kế hoạch phòng chống hạn hán, dự phòng, giảm nhẹ, dự báo và cảnh báo sớm, ứng phó. Các hoạt động trong giai đoạn quản lý sự cố chính là giai đoạn sau khi thiên tai hạn hán đã xảy ra gồm đánh giá tác động, phục hồi và tái thiết.

 

Theo định hướng chung của tỉnh trong tương lai nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu nền kinh tế. Nông nghiệp là lĩnh vực kinh tế yêu cầu nguồn nước tưới rất lớn và dễ bị tổn thương, thiệt hại do thiếu nước, hạn hán. Đặc biệt loại cây trồng lâu năm (chiếm phần lớn diện tích, giá trị kinh tế nông nghiệp của Kon Tum) nếu xảy ra thiếu nước dài ngày sẽ không thể phục hồi gây ra hệ lụy nhiều năm tiếp theo đối với kinh tế xã - hội của địa phương./.

 

Dương Nương